“Deze gesprekken zijn indringender dan we in rapporten kunnen lezen”

Laarbeek - Een paar jaar geleden rebelleerde de gemeente Laarbeek door de verplichte enquêtes onder WMO-cliënten niet uit te voeren. De kosten zouden te hoog zijn en de meerwaarde te laag. Een goed gesprek met de minister leidde er toe dat de verplichte enquêtes weer terug zijn, maar met een mandaat om een nieuwe manier van evalueren te onderzoeken. 

Sinds vorig jaar juni gaan wethouders Joan Briels (Jeugdzorg) en Monika Slaets (WMO) samen met drie leden van de Adviesraad Sociaal Domein op de koffie bij cliënten. Dit doen ze steeds in tweetallen. Eén wethouder en één lid van de Adviesraad. Ze halen de verhalen op die schuilgaan achter de aangevinkte hokje uit de enquêtes. DeMooiLaarbeekKrant sprak beide wethouders en Anita van Vlerken namens de adviesraad over deze bezoekjes en welke inzichten ze verschaffen.

Waarom gaat de gemeente op de koffie bij deze cliënten?
Joan: We willen weten wat er speelt in Laarbeek op het gebied van WMO en Jeugdzorg. We kunnen regelgeving bedenken, maar het is belangrijk dat we in de praktijk horen hoe deze werkt. Wij zijn op zoek naar de verhalen achter een simpele ja of nee uit de verplichte jaarlijkse enquête. We doen dit ook om lering uit te trekken. We willen horen wat er fout gaat, maar nadrukkelijk ook wat er goed gaat. We zijn geen ombudsman. Daarmee bedoel ik dat we geen individuele zaken oplossen. We komen luisteren naar de verhalen om het algemene beleid van de gemeente te kunnen verbeteren.

Anita: Deze gesprekken zijn indringender en komen dichterbij dan we in ons eigen netwerk kunnen horen of in rapporten kunnen lezen. Het gaat meer leven. Hier zitten wij voor, hier gaat het om als wij adviezen uitbrengen. Het doet een appel op je als mens, minder als functionaris. Dat helpt ons om beter onze taak uit te kunnen voeren. Dankzij de rebelsheid van de gemeente kunnen we nu dit soort gesprekken voeren.

Hoe waarborgen jullie onafhankelijkheid?
Monika: Wij kennen het dossier niet. We komen echt blanco binnen. We krijgen alleen een naam en adres. Mensen bepalen helemaal zelf wat ze inhoudelijk wel en niet aan ons willen vertellen. De verslagen worden geanonimiseerd.

Joan: Door leden van de adviesraad mee te nemen. We gaan steeds in tweetallen naar een gesprek toe. Eén wethouder en één lid van de adviesraad.

Anita: Wij hebben namens de adviesraad voor dit onderzoek drie mensen met totaal uiteenlopende achtergronden geselecteerd waardoor we soms hele verschillende vragen stellen. Op die manier halen we zo breed mogelijk informatie op.

Welke cliënten doen er mee?
Joan: Alle adressen uit onze bestanden zijn op één hoop geveegd. Daar zijn willekeurig adressen uitgehaald. Mensen die we benaderen voor een gesprek mogen vervolgens zelf beslissen of ze mee willen werken. Daarnaast mag iedereen die gebruik maakt van de WMO of Jeugdzorg zichzelf melden als hij zijn verhaal wil doen. Of dat nu positief of negatief is.

Anita: Tot nu toe is er een grote diversiteit aan deelnemers die allemaal heel open zijn. We hebben nog niet meegemaakt dat ze hun verhaal niet durven doen.

Hoe worden jullie ontvangen?
Joan: We worden hartelijk ontvangen. De meeste mensen vinden het fijn dat we langskomen. Een uur is eigenlijk altijd te kort. Mensen zijn heel open in hun verhaal.

Monika: Ik vind het bewonderenswaardig hoe open mensen zijn en hun problemen bespreken zonder dat het een klaagzang is. Hoe kan een gezin dit allemaal treffen, denk ik regelmatig.

Anita: Een klaagzang heb ik nog nergens gehoord. Je hoort wat mensen zelf allemaal al gedaan hebben binnen hun eigen netwerk. Dat is bewonderenswaardig. Er blijkt een hele grote behoefte bij mensen om hun verhaal te delen.

Wat is jullie tot nu toe opgevallen?
Joan: Wat we bij de gemeente al goed lijken te doen zijn onze bereikbaarheid en het nakomen van afspraken; ook als het gaat om slecht nieuws. Er lijkt veel te worden geklaagd over de zorg, maar wij horen vooral veel dankbaarheid. Er is veel begrip bij mensen dat niet alles kan. Ze beseffen heel goed dat er grenzen zijn. Als er problemen zijn, gaan die sowieso vaker over het systeem dan over de mensen in de zorg.

Anita: Mensen nemen zelf verantwoordelijkheid.

Monika: Ze hebben echt wel een netwerk. En als je dingen goed uitlegt ontstaat ook acceptatie. Voor ons is het goed te beseffen dat ze vaak wel begrip hebben, maar dat beslissingen veel doen op het gebied van hun onafhankelijkheid.

Joan: We zien dat bij de jeugd een goed match of klik met de hulpverlener heel belangrijk is. Ook de goede weg weten te vinden is heel belangrijk.

Anita: Soms zie je, in deze situatie zou iets anders moeten gebeuren om mensen verder op weg te helpen. Er is steeds meer behoefte aan maatwerk. Je moet goed luisteren naar individuele behoeften. Net als dat in een gezin het ene kind iets anders nodig heeft dan het andere. Dat is voor mij een les. We moeten maatschappelijk accepteren dat er verschil is.

Joan: En soms kun je een probleem oplossen door iets anders te regelen dat niet direct een maatregel vanuit de zorg is. Als er bijvoorbeeld problemen met kinderen ontstaan doordat iemand al tijdenlang geen geschikte woning heeft. Hoe problematiek zich uit bij mensen; dat is heel anders om van die mensen zelf te horen dan erover te lezen. Het komt op een hele andere manier binnen. Ik voel dat deze gesprekken waarde hebben.

Monika: Dat kan ik alleen maar onderschrijven. De verhalen komen altijd ergens vandaan. Goed dat we dat hebben gehoord, denk ik elke keer.

Hoe gaan jullie evalueren?
Monika: Over een paar maanden zijn we een jaar bezig. Rond die tijd gaan we alle verslagen bij elkaar leggen en bespreken we wat er uitkomt. Dan bekijken we wat we als gemeente kunnen aanpassen. En we gaan in gesprek met aanbieders.

Anita: De evaluatie gaat niet om individuele casussen, maar om de grote lijn. Die willen we eruit filteren.

Bent u cliënt in de Jeugdzorg of WMO en wilt u ook graag uw ervaringen delen? Meldt u zich dan aan bij het secretariaat van de gemeente Laarbeek via telefoonnummer 0492-469728.