De slag om de Aa bij Eikenlust

Laarbeek - De waterwerkgroep van IVN Laarbeek gaat graag op zoek naar bijzondere vissen in de gemeente. Beschermde soorten of zeldzame soorten vinden is daarbij een sport. 

Enkele jaren geleden is het gelukt om in de Aa bij kasteel Eikenlust de rivierdonderpad te vangen. Dit is een kleine nachtactieve bodemvis. Overdag is hij te vinden tussen stenen en andere vormen van beschutting als boomwortels of tussen oeverbeschoeiing. De soort heeft een brede afgeplatte kop, grote bek en zeer grote borstvinnen. Het bijzondere aan deze vis is dat het mannetje de eitjes bewaakt, nadat het vrouwtje ze in de periode maart/april in een nest heeft gelegd. De soort is vrij zeldzaam en heeft de status kwetsbaar op de rode lijst. 

Behalve de rivierdonderpad vingen we enkele jaren geleden ook de zwartbekgrondel. Dit is een exoot, afkomstig uit gebieden rond Kaspische en Zwarte Zee. Deze vis heeft net als de rivierdonderpad de ogen hoog in de kop. In tegenstelling tot de bruingekleurde rivierdonderpad is de zwartbekgrondel geelgrijs van kleur met geblokte tekening. Hoewel de vis zwartbekgrondel heet, is deze juist te herkennen aan een duidelijke zwarte vlek achterin de voorste rugvin. In Nederland werd de soort in december 2004 voor het eerst in de Lek waargenomen. Vermoedelijk hier terechtgekomen door lozingen van ballastwater van schepen. Het dieet van deze alleseter bestaat voor het grootste gedeelte uit mosselachtigen.

In een laboratoriumexperiment is het agressief gedrag van zwartbekgrondels tegenover rivierdonderpadden aangetoond. Uit onderzoek blijkt dat de zwartbekgrondel voedselbronnen uitput en daardoor inheemse vissoorten kan wegconcurreren. Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat de verdreven soorten vatbaarder worden voor predatie, minder voedselbronnen tot hun beschikking hebben en zich zelfs slecht of niet meer kunnen voortplanten. 

Met deze kennis zijn we afgelopen najaar teruggegaan naar de Aa bij Eikenlust. Helaas bevestigt ons veldwerk de conclusies van de onderzoeken. We hebben heel veel zwartbekgrondels gevangen, iedere schep was raak. Helaas hebben we geen rivierdonderpad meer kunnen vangen. Het is spannend wat de toekomst ons brengt en of er weer een natuurlijk evenwicht gaat ontstaan, maar voorlopig ziet het er niet goed uit.

Vind je het onderwaterleven interessant? Wil je een keer vrijblijvend met de waterwerkgroep van IVN Laarbeek op pad? Stuur dan een mail naar waterwerkgroep@ivnlaarbeek.nl. Kijk ook eens op de website en Facebookpagina: www.ivn.nl/afdelinglaarbeek en www.facebook.com/IVNLaarbeek.