Redacteur: Jac Babin
Munten, kaarten, postzegels en theezakjes. Het zijn zo maar wat populaire verzamelitems. Maar er is nog veel meer. Mensen verzamelen de meest bijzondere dingen, ook in ons Mooi(e) Laarbeek.
Op zoek naar de MooiVerzamelaar van deze maand, belt De MooiLaarbeekKrant aan bij Ria Duitsman. Ria woont in een appartement, Hermelijnstraat no 55. Vol trots vertelt zij over haar enorme verzameling bid- of doodsprentjes.
De verzamelaar
Ria (71) is een vlotte en vrolijke vertelster. Zo'n 40 jaar geleden begon zij met uitzoeken van de stamboom van haarzelf en haar man. Daarbij kwamen een groot aantal doodsprentjes van familieleden boven tafel. "Toen ik daarmee klaar was, vond ik het jammer om ze weg te gooien. In de loop der jaren groeide de verzameling gigantisch. Toen we naar dit appartement zijn verhuisd, heb ik er een stel weg gedaan naar de Heemkundekring. Ik schat dat ik momenteel nog minstens 13000 bidprentjes heb." Haar boekenkast puilt uit met vooral geschiedenisboeken.
De verzameling
Een selectie heeft Ria klaar gelegd. "Deze prentjes wil ik echt niet kwijt", zegt ze. "Ze zijn heel oud of zeldzaam." Vol trots laat zij een prentje van ene Henricus Sebastianus Loomans zien, tot 1826 pastoor van de Beek en Donkse kerk bij de oude toren. "Ik heb ook bidprentjes van bekendere personen, zoals Anton Coolen, Titus Brandsma en Kennedy. Ik gebruik mijn verzameling bij stamboomonderzoek."
Geschiedenis
De eerste bidprentjes verschenen rond 1400. Het zijn houtgravures waarbij de afbeeldingen gedrukt werden met een houtblok. Deze bewerkelijke druktechniek werd in de loop der eeuwen zodanig verbeterd dat drukken in grote oplages mogelijk werd. Drukkerijen drukten alleen de afbeelding op het prentje. De pastoor en de koster zorgden veelal voor het samenstellen en drukken van de tekst op de achterkant.
Afbeeldingen
In een rap tempo laat Ria nu een aantal voorbeelden zien. Verschillende symbolen in de afbeeldingen duiden op de vergankelijkheid van de mens: een zandloper, knekels, doodshoofden, een zeis of een afgeknotte zuil. Verder afbeeldingen van heiligen, Christus aan het kruis, een graftombe. "Stuk voor stuk kunstwerkjes, maar onpersoonlijk", zegt Ria. "Bidprentjes van de laatste tijd, zijn veel persoonlijker. Kijk deze maar eens!" Een overledene, blijkbaar in betere tijden, staart vanaf het prentje in full colour de redacteur van De MooiLaarbeekKrant aan, met een glas rode wijn in de hand.
Tekst
"Ook de tekst veranderde door de tijden heen", zo gaat Ria onverstoorbaar verder. "Kijk hier, Sebastiaan Sebastiaans, kerkmeester te Gerwen, stierf in de leeftijd van 64 jaren, 7 maanden en 15 dagen. Zo gedetailleerd doen we dat tegenwoordig niet meer."
"De oudere prentjes bevatten meestal een gebed of een psalm, door de pastoor of de koster uitgekozen. Bidprentjes met een persoonlijke tekst zijn altijd positief geschreven. Bij sommige teksten denk ik wel eens: "Er liegt niets zo hard als een bidprentje!"
Over haar eigen bidprentje heeft ze nog nooit nagedacht. "Gezien het voorgaande, zo kort mogelijk", glimlacht ze.
De bedoeling van een bid- of doodsprentje
Bidprentjes werden in het kerkboek bewaard, maar vaak ook in de tafella of in een kistje. 's Avonds werd de rozenkrans gebeden, een saai en eentonig, maar vooral lang gebed. Tegen het einde werden alle overledenen uit de familie genoemd. "Sommige families boekten enorme tijdwinst door te bidden 'voor allen die in het kistje liggen'", lacht Ria.
Oproep
Regelmatig vindt Ria enveloppen met bidprentjes in haar brievenbus. "Dankjewel en vooral blijven doen", zegt ze. "Geïnteresseerden mogen ook gerust eens de bidprentjes in de heemkamer komen bekijken", voegt ze er uitnodigend aan toe.
.
