In de ban van de bom
Redacteur: Jac Babin
Witte gij 't nog, begin jaren '80 van de vorige eeuw? Enorme vredesdemonstraties tegen plaatsing van kruisraketten en opslag van kernwapens in Nederland? Dit thema liet ook Beek en Donk niet onberoerd. DeMooiLaarbeekKrant sprak met drie fervente Beek en Donkse actievoerders: Bert van Kaathoven (68), Bart van den Eijnde (69) en Toon Roos(81).
Drie keer rood
"Ik ben altijd 'unne rooie' geweest", zegt Bert van Kaathoven. Hij was als CPN-er (Communistische Partij van Nederland) medeoprichter van LinksAF, De Beek en Donkse voorloper van GroenLinks, waarvoor hij later in de gemeenteraad zat. Als 'Bert Bus', regelde hij samen met anderen de bussen om vanuit Beek en Donk deel te nemen aan vredesdemonstraties.
Bart van den Eijnde was eveneens raadslid voor LinksAf en was later de laatste CPN-vertegenwoordiger in de Provinciale Staten van Noord-Brabant. "Nauwelijks betrokken bij de organisatie, maar bij alle demonstraties nadrukkelijk aanwezig", zegt hij.
Toon Roos was als ongevraagd fotograaf altijd aanwezig. Sympathie voor het linkse gedachtengoed deed hij op via de vakbeweging. "Antimilitarisme en vredespolitiek staan vooral bij linkse politieke partijen hoog op de agenda", volgens de drie actievoerders.
Waartegen gedemonstreerd werd
Het Oostblok (lees Rusland) plaatste 700 SS-20 raketten met atoomkoppen aan de Europese oostgrens. De NAVO (lees Amerika) reageerde op 12 december 1979 met een besluit om 572 kruisraketten te plaatsen in West-Europa, waarvan 48 in Nederland. "Dat zou die vermaledijde Russen wel leren!", volgens voorstanders. "Een onzinnige en gevaarlijke reactie ", zeggen de drie actievoerders.
Hollanditis
In Nederland leidde het NAVO-besluit tot enorme protesten, massademonstraties, vredesmarsen, blokkades. De protesten breidden zich als een besmettelijke ziekte uit over andere Europese landen en gingen de geschiedenisboeken in onder de naam 'Hollanditis'. Hoogtepunten waren de massale demonstraties van 1981 in Amsterdam en van 1983 in Den Haag, waarbij vele honderdduizenden mensen ' in het geweer' kwamen voor de vrede.
Vredesbeweging
Een zeer brede volksbeweging was landelijk actief. Aanhangers waren afkomstig uit zowat het gehele Nederlandse politieke maatschappelijke en religieuze spectrum. Zij wilden een krachtig geluid laten horen tegen het NAVO-besluit.
In Beek en Donk, was ook een vredesgroep actief. Politiek breed gedragen door een aantal linkse partijen, waaronder de CPN, maar ook door partijen die niet 'linksaf' waren geslagen. Maatschappelijk ondersteund door organisaties als IKV (Interkerkelijk Vredesberaad), Pax Christi en de vakbeweging. "Vredesgroepen konden dankbaar gebruik maken van het organisatievermogen van de CPN", volgens Bert. "De animo om te demonstreren was zó groot, dat we mensen teleur moesten stellen. Er waren nergens nog bussen aan te komen."
Vriendelijk en ludiek
Ondanks de ernst van de zaak, verliepen de demonstraties vriendelijk en ludiek. Heethoofden werden tijdig tot de orde geroepen en spandoeken waren juweeltjes van creativiteit met leuzen als: Ban de bom! Ik ben van nà de oorlog en dat wil ik zo houden! Liever een Rus in mijn bed, dan in mijn tuin een raket!
Het Beek en Donkse contingent werd luidruchtig ondersteund door een eigen 'strijdorkest', met de toepasselijke naam 'Hoop doet leven' (Halleluja). Bert zelf roerde daarin de grote trom. Onderweg werden (socialistische) strijdliederen gezongen.
Het resultaat
"Op het eerste gezicht mager", volgens de drie actievoerders. Het kabinet Lubbers keurde in 1985, het NAVO-besluit goed, wat voor sommigen aanleiding was om een hardere koers te gaan varen.
De kruisraketten zijn in Nederland nooit geplaatst. De ontspanning tussen Oost en West, ingezet door Gorbatsjov maakte ze overbodig. "En de opslag van kernwapens?", wil DeMooiLaarbeekKrant weten. "Ex-premier Lubbers erkende in 2013, na ongeveer dertig jaar daarover gelogen of gezwegen te hebben, dat die wel degelijk in Volkel lagen", vertelt Bert. "Hebben we toch nog bij het goede hek staan rammelen", grapt Toon.
Massademonstraties zijn anno 2017 niet meer mogelijk volgens het drietal. "Daarvoor is de huidige maatschappij te 'ik-gericht' geworden", voegen ze er spijtig aan toe.
