Vragen en antwoorden besmettingen Covid-19 bij nertsen

26 april 2020, 14:09 Medisch & Gezondheid Coronavirus

Nederland - De besmetting die is vastgesteld bij nertsen op bedrijven in Milheeze en Beek en Donk kan vragen oproepen. Het ministerie van LNV heeft er een aantal, met het antwoord, op een rijtje gezet.

Het bedrijf
Op hoeveel bedrijven is het virus aangetroffen?
Het virus is aangetroffen op twee nertsenbedrijven: één bedrijf in Milheeze (Noord-Brabant) en één in Beek en Donk (Noord Brabant).

Waarom zijn de dieren getest?
Op beide bedrijven hadden nertsen maagdarmklachten en ademhalingsproblemen. Ook was er een verhoogde mortaliteit. Deze verschijnselen waren aanleiding voor de betreffende dierenartsen om onderzoek te laten verrichten door de Gezondheidsdienst voor Dieren. Aangezien de dieren negatief testten voor de meest voor de hand liggende bacteriële ziekten heeft de GD ook getest op aanwezigheid van SARS-CoV2. Dit vanwege de vermeende gevoeligheid van nertsen voor infectie en omdat op beide bedrijven personen werkten die ook COVID-19 verschijnselen hadden.

Hoe is vastgesteld dat de nertsen besmet zijn?
De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) heeft monsters genomen van dode nertsen en deze met een PCR test onderzocht. Daaruit bleek een besmetting met COVID-19. Deze is inmiddels ook bevestigd door Wageningen Bioveterinary Research (WBVR).

Hoe zijn de nertsen met corona besmet geraakt?
Dat wordt momenteel nader onderzocht. Vooralsnog wordt er uitgegaan van een besmetting van mens op dier. Op beide bedrijven werkten personen die COVID-19 verschijnselen hadden.

Hoeveel nertsen hebben de betreffende houders en hoeveel zijn er besmet?
Op het bedrijf in Milheeze zijn ongeveer 13.000 volwassen dieren aanwezig en op het bedrijf in Beek en Donk 7500 volwassen dieren. Op beide bedrijven vertonen meerdere dieren ziekteverschijnselen. In Milheeze zijn drie dieren positief getest op SARS-CoV2. In Beek en Donk zijn vijf dieren getest.

Hoe komt het dat niet alle nertsen met corona besmet zijn geraakt?
De nertsen zitten in gescheiden hokken. Daarom is er weinig tot geen contact tussen de dieren.

Wat zijn de gevolgen voor deze bedrijven? Komt er een ophokplicht, ruiming en/of onderzoek?
Op de bedrijven geldt geen ophokplicht zoals bij pluimvee. De nertsen worden al binnen gehuisvest. Wel mogen ze niet meer verplaatst worden en ook de mest van deze bedrijven mag niet meer worden afgevoerd. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de bron van de besmetting en de overdracht van het virus. Het is belangrijk om te weten hoe de ziekte zich op het bedrijf ontwikkelt aangezien dit kennis oplevert over COVID-2 in dieren en de overdracht van mens op dier en dier op dier. Tot slot zijn voor de nertsenbedrijven waar besmetting met SARS-CoV2 is vastgesteld aanvullende beschermingsadviezen opgesteld.

Wat wordt er precies onderzocht?
Op de bedrijven worden monsters verzameld van zieke dieren voor virusonderzoek. Ook worden monsters van gezonde dieren verzameld voor antistoffen zodat duidelijk wordt of dieren zonder verschijnselen ook geïnfecteerd kunnen zijn. Ondanks dat niet wordt verwacht dat het virus zich over grotere afstanden zal verspreiden, worden uit voorzorg ook lucht- en stofmonsters genomen in de omgeving van het bedrijf. Dit om na te gaan of hier virus in aangetoond kan worden. Daarnaast zal er onderzoek op mest gedaan worden. Ook zullen eventuele katten op het bedrijf in het onderzoek meegenomen worden, aangezien katachtigen ook gevoelig zijn voor SARS-CoV-2.

Wat is het doel van het onderzoek?
Met het onderzoek wordt kennis verzameld over hoe het virus zich bij dieren gedraagt. Deze kennis kan ook van belang zijn om meer te weten te komen over de verspreiding van het virus tussen mensen.

Wat gaan de overheidsinstanties doen?
Minister Schouten heeft de volgende maatregelen aangekondigd:

• Nertsenhouders zijn vanaf 26 april 2020 verplicht om verschijnselen van COVID-19 (ademhalingsproblemen en verhoging van mortaliteit) te melden bij het landelijk meldpunt dierziekten (telefoonnummer 0455463188). Omdat andere dieren in de veehouderij niet gevoelig lijken voor SARS-CoV-2, wordt nu alleen voor nertsen een meldplicht ingesteld.

• Daarnaast zijn voor de nertsenbedrijven waar de besmetting met COVID-19 is vastgesteld aanvullende beschermingsadviezen opgesteld. Ook de mest van deze bedrijven mag niet worden afgevoerd.

• Op de getroffen nertsenbedrijven wordt onderzoek gedaan naar hoe de ziekte zich op het bedrijf ontwikkelt. Dit levert kennis op over de verspreiding van het virus onder dieren en kan daarmee ook inzicht geven in de verspreiding onder mensen.

• In de omgeving van het de bedrijven worden uit voorzorg lucht- en stofmonsters genomen. De resultaten van dit onderzoek worden over twee weken verwacht. Tot die tijd wordt geadviseerd om in een straal van circa 400 meter rond de besmette nertsenbedrijven niet te fietsen of te wandelen.Op basis waarvan gaat u nu onderzoek doen en niet ruimen?

Er is geen aanleiding om de bedrijven te ruimen, omdat er geen aanwijzingen zijn dat de besmettingen op deze bedrijven een rol spelen bij de verspreiding van het virus. Omdat er nog weinig kennis is over besmettingen bij dieren, geven we nu prioriteit aan onderzoek. De kennis die we opdoen uit dit onderzoek is van belang om inzicht te krijgen in hoe het virus zich verspreidt van mens op dier of dier op dier.

Hoe weten we zeker dat er straks niet alsnog geruimd gaat worden?
Er is geen aanleiding om de bedrijven te ruimen, omdat er geen aanwijzingen zijn dat de besmettingen op de bedrijven een rol spelen bij de verspreiding van het virus. Mochten we naar aanleiding van het onderzoek tot andere conclusies komen, dan kunnen we aanvullende maatregelen nemen. Het ruimen van bedrijven wordt alleen gedaan als er geen alternatieven zijn.

Worden de nertsenhouders gecompenseerd?
Als er door het onderzoek kosten worden gemaakt door de eigenaar, worden deze vergoed.

De minister schreef in haar kamerbrief: Daarnaast beraad ik mij op een vergelijkbaar onderzoek bij nertsen, gezien de mogelijke gevoeligheid van deze dieren voor infectie. Gaat dat onderzoek er nu komen met deze bedrijven?
Die toezegging wordt ingevuld met het aangekondigde onderzoek op de besmette bedrijven en de meldplicht.

Nertsbedrijven moeten sowieso in 2024 stoppen, waarom worden deze bedrijven nu niet geruimd?
De besmetting van nertsen met het coronavirus en het verbod op de pelsdierhouderij staan los van elkaar. Het overgangsrecht tot 1 januari 2024 blijft voor alle pelsdierhouders van kracht.

Omgeving van het bedrijf
Hoe weet u dat er geen risico’s voor de volksgezondheid zijn? U gaat juist onderzoeken wat de effecten van besmette dieren op mensen zijn en bovendien neemt u voorzorgsmaatregelen in het gebied. Er is geen reden om aan te nemen dat het virus zich bij dieren op andere wijze verspreidt dan het tussen mensen doet, namelijk via druppels in de lucht. Alle nertsen worden binnen gehuisvest. Er is daarom geen reden om aan te nemen dat het virus zich over grotere afstanden zal verspreiden. Uit voorzorg nemen we lucht- en stofmonsters in de omgeving van het gebied. De resultaten van dit onderzoek verwacht ik over twee weken. Tot die tijd adviseren we om in een straal van circa 400 meter rond het besmette nertsenbedrijf niet te fietsen of te wandelen.

Nertsen en corona
Hoe schadelijk is het virus voor de nertsen? Sterven alle dieren die ermee besmet raken?
De nertsen die positief getest zijn op het virus hadden last van maag- en darmklachten en ademhalingsproblemen. Ook was het sterftecijfer op het getroffen bedrijf hoger dan gebruikelijk. Of de verschijnselen alleen werden veroorzaakt door een infectie met het COVID-19 virus is niet zeker.

Kunnen de nertsen ook antistoffen opbouwen?
Er is nog geen onderzoek gedaan naar de opbouw van antistoffen bij nertsen. Maar het ligt voor de hand dat ook nertsen antistoffen aanmaken.

Kunnen nertsen het virus aan elkaar overdragen? (via de lucht)
Nederlandse onderzoekers hebben aangetoond dat fretten elkaar via de lucht kunnen besmetten. Aangezien nertsen nauw verwant zijn aan fretten, is het mogelijk dat ook zij het virus aan elkaar kunnen overdragen. Daar is echter nog geen onderzoek naar gedaan.

Kunnen nertsen het virus overdragen op mensen?
De kans dat dieren besmet raken met het virus en een rol spelen in de verspreiding van het virus, wordt zeer klein geacht. Het grootste risico zit in de overdracht door contact tussen mensen onderling.

Zijn nertsen gevoeliger voor dit virus dan andere dieren?
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de gevoeligheid van dieren voor besmetting met het coronavirus. Uit onderzoeken in China, Duitsland en Nederland blijkt dat fretten vatbaar zijn voor het virus. Aangezien nertsen nauw verwant zijn aan fretten, is het mogelijk dat ook zij het virus aan elkaar kunnen overdragen. Andere dieren, zoals varkens en kippen, konden niet worden besmet. In Nederland wordt verder onderzocht in hoeverre het coronavirus voorkomt bij varkens, katten en nertsen.

Gevolgen nertsenhouderij
Hoe groot is de nertsenhouderij in Nederland? Wat is de toegevoegde waarde van deze sector?
In Nederland zijn ongeveer 140 pelsdierbedrijven, waarin 1600 werknemers actief zijn. Samen houden zij ruim 800.000 nertsen (moederdieren). De pelzen worden voor het grootste deel geëxporteerd, met een totale omzet van circa €90 miljoen per jaar. In 2013 is er in Nederland een verbod op de persdierhouderij gekomen. Dit betekent dat er geen nieuwe pelsdierhouderijen mogen bijkomen. Bestaande nertsenhouderijen mogen onder voorwaarden tot 1 januari 2024 blijven bestaan. Maar ze mogen niet meer uitbreiden.

Wordt de afbouw van nertsenhouderijen in Nederland nu versneld?
De besmetting van nertsen met het coronavirus en het verbod op de pelsdierhouderij staan los van elkaar. Het overgangsrecht tot 1 januari 2024 blijft voor alle pelsdierhouders van kracht.

Zijn er andere nertsenbedrijven met soortgelijke signalen?
Naast de gevonden besmettingen bij nertsen in Milheeze en Beek en Donk, zijn er op dit moment geen gevallen bekend waarbij het coronavirus is geconstateerd bij landbouwhuisdieren.

Verwacht u nog meer besmettingen op nertsenbedrijven?
Nu blijkt dat nertsen vatbaar zijn voor het virus, is er een kans dat het virus op meer bedrijven wordt aangetroffen. Nertsenhouders zijn verplicht dit te melden bij de NVWA.

Zijn er extra maatregelen nodig voor nertsenhouders?
Nertsenhouders zijn verplicht om symptomen van virus melden (ademhalingsproblemen en verhoging van de mortaliteit) te bij het landelijk meldpunt dierziekten (telefoonnummer 0455463188). Alleen op nertsenbedrijven waar COVID-19 officieel is vastgesteld bij nertsen worden extra beschermingsmaatregelen geadviseerd. Op bedrijven waar het virus niet is vastgesteld gelden de algemene hygiënemaatregelen.

Gevolgen veehouderij
Zijn er in Nederland of het buitenland gevallen bekend van landbouwdieren met het coronavirus?
Nee, naast de gevonden besmetting bij nertsen, zijn er op dit moment nog geen gevallen bekend waarbij het coronavirus is geconstateerd bij landbouwhuisdieren. Uit onderzoeken in China en Duitsland blijkt dat varkens en kippen niet besmet konden worden met het coronavirus.

Wat zijn de gevolgen van deze besmetting voor andere veehouders? (varkens, koeien, kippen etc.)
Er zijn geen aanwijzingen dat landbouwhuisdieren, zoals koeien, varkens, kippen, schapen en geiten, geïnfecteerd kunnen raken met het coronavirus. Onderzoek heeft aangetoond dat fretten, nauw verwant aan nertsen, vatbaar zijn voor het virus. In deze onderzoeken konden varkens, kippen en eenden niet worden besmet.

Gaan er nu meer (landbouw)dieren getest worden?
Het ministerie laat onderzoeken in hoeverre het coronavirus voorkomt bij varkens, katten en nertsen. In het kader van dat onderzoek zullen dieren worden getest.

Wat zijn de gevolgen wanneer er in Nederland een geval bekend wordt van corona bij een landbouwhuisdier?
In het geval dat er een landbouwdier met COVID-19 besmet raakt, zullen LNV en VWS gezamenlijk besluiten over de te nemen maatregelen. De samenwerking tussen LNV en VWS verloopt volgenshet ‘beleidshandboek crisisbesluitvorming zoönose’.

Kunnen koeien en andere dieren nog gewoon in de wei staan?
Er is op dit moment geen enkele aanleiding om dieren binnen te houden. Koeien en andere landbouwhuisdieren kunnen dus gewoon, als dat past binnen de normale bedrijfsvoering, naar buiten.

Verdenking van corona op veehouderij
Waarom is COVID-19 niet aangifteplichtig voor alle veehouders?
Dierziektes zijn niet aangifteplichtig, tot daar een reden voor is. Naar aanleiding van de besmetting op de nertsenboerderij heeft Minister Schouten aangekondigd dat nertsenhouders vanaf 26 april 2020 verplicht zijn om verschijnselen van COVID-19 (ademhalingsproblemen en verhoging van mortaliteit) te melden bij het landelijk meldpunt dierziekten (telefoonnummer 0455463188). Omdat andere dieren in de veehouderij niet gevoelig lijken voor SARS-CoV-2, wordt nu alleen voor nertsen een meldplicht ingesteld.

Wat moet ik als veehouder doen wanneer ik COVID-19 heb?
Hoewel er geen bewijs is dat landbouwhuisdieren geïnfecteerd kunnen worden, geldt voor voedselproducerende dieren het voorzorgsprincipe totdat meer bekend is over de risico’s. Voorveehouders met COVID-19 is het advies om contact met hun dieren te vermijden, niet in de stal te komen en anderen voor de dieren te laten zorgen.

Wat moet ik als veehouder doen wanneer ik één van mijn landbouwhuisdieren verdenk met het coronavirus besmet te zijn?
Neem telefonisch contact op met uw dierenarts.

Kan ik iets doen om besmetting en overdracht van het virus op mijn veehouderij te voorkomen?
Zorg voor het naleven van de algemene hygiëneregels, die ook van toepassing zijn voor het voorkomen van de introductie van dierziekten. Pas de hygiënemaatregelen toe bij het betreden van de dierverblijven, laat geen onnodig bezoek toe op het bedrijf, en vraag iemand anders de dieren te verzorgen als u COVID-19 patiënt bent. Voor het nertsenbedrijf waar de besmetting met COVID- 19 is vastgesteld zijn aanvullende beschermingsadviezen opgesteld.

Gevolgen huisdieren
Moeten mensen met huisdieren zich nu zorgen maken?
Het advies voor de omgang met huisdieren blijft ongewijzigd. Patiënten met (klachten passend bij) COVID-19 vermijden uit voorzorg contact met hun dieren. Zieke dieren van patiënten met (klachten passend bij) COVID-19 blijven zo veel mogelijk binnen. Mensen die vermoeden dat hun dier COVID-19 heeft, adviseren we telefonisch contact op te nemen met hun dierenarts. De NVWA besluit samen met de dierenarts of aanvullend onderzoek nodig is.

Ik houd fretten als huisdier, loop ik nu extra risico om besmet te worden?
Uit onderzoek blijkt dat fretten vatbaar zijn voor het virus. Maar er zijn geen aanwijzingen dat fretten het virus overdragen op mensen. De kans dat (huis)dieren besmet raken met het virus en een rol spelen in de verspreiding van het virus, wordt zeer klein geacht. Het grootste risico zit in de overdracht door contact tussen mensen onderling.

Komt er een meldplicht voor katten en huisdieren die besmet zijn?
Er geldt op dit moment alleen en meldplicht voor nertsenhouders.

Bron: Ministerie van LNV