Column Martien: Paniek, Perzen en Pergamon

Axelle en ik lezen allebei heel graag. En ik weet dat de 21ste eeuw al een tijdje geleden aangebroken is, maar ik lees alleen papieren boeken, en dus niet op een e-reader. Onlangs waren Axelle en ik in boekenwalhalla Van der Velde in Zwolle. Dat walhalla is een kerk die omgebouwd is tot een bewonderenswaardige boekhandel. Daar toonde Axelle mij het boek ‘Hoe de hele Griekse oudheid in een lift past’ van de Griekse schrijver Ted Papakostas. En aangezien het voor mij (en Axelle) fysiek onmogelijk is om in een boekenwinkel zonder aankoop naar buiten te gaan, heb ik dat boek maar meegenomen. In dat boek zit Papakostas (die naast schrijver ook archeoloog is) vast in een lift, en terwijl de brandweer hem komt redden, vertelt hij aan zijn metgezel de hele Griekse geschiedenis van de prehistorie tot aan de stichting van Constantinopel, waarmee de oudheid tot een einde kwam. Als u eens een keer wat tijd over hebt, kan ik het zeker aanraden om dat boek te lezen. 

Wat mij met name is bijgebleven is de passage over de god Pan, die de Atheners geholpen zou hebben tijdens de oorlog tegen de Perzen. Hij zou ervoor hebben gezorgd dat de Perzen ‘in paniek’ raakten. Van die Godheid (zoals ik in mijn vorige column schreef, heb ik zelf niet zoveel met goden en geloof, maar toch) komt ons woord paniek. Dat vind ik dan weer wel heel fascinerend. Dat een God, die als je het mij vraagt waarschijnlijk niet heeft bestaan, ons toch een woord heeft nagelaten. Het Perzische rijk, dat dus door de Grieken werd verslagen, was een enorm rijk, waaraan wij onder andere de uitdrukking ‘Dat is een wet van Meden en Perzen’ te danken hebben. Dat betekent dat die wet vaststaat en dat daar niet van afgeweken kan worden. Soms wordt die uitdrukking ook wel verkeerdelijk als ‘Dat is een wet van meten en persen’ gebruikt.

Over bibliotheken gesproken: in Alexandrië (Egypte) stond jarenlang de belangrijkste bibliotheek van de oudheid. Geschriften stonden destijds op papyrus. Omdat Alexandrië de grootste bibliotheek wilde zijn en vooral blijven, besloten de heersers om geen papyrus meer uit te voeren. Papyrus was enkel beschikbaar in Egypte. Andere steden, zoals Pergamon, zochten daarom alternatieven voor papyrus. Zo ontstond perkament. Dat woord perkament komt regelrecht van de naam Pergamon. Ik weet niet of u dat net zo interessant vindt als ik, maar ik ben blij dat we er een tripje naar Zwolle voor gemaakt hebben en dat Axelle mij het boek heeft getoond. Ik heb er weer wat van geleerd, en u nu hopelijk ook.